Tam Quốc Diễn Nghĩa

Tam Quốc Diễn Nghĩa, một kiệt tác văn học bất hủ của Trung Quốc, được La Quán Trung chắp bút vào thế kỷ 14. Bộ tiểu thuyết đồ sộ, trải dài 120 hồi, sống động tái hiện giai đoạn lịch sử Tam Quốc (190-280), với những âm mưu quỷ kế, những trận chiến nảy lửa và hình ảnh những anh hùng hảo kiệt lừng danh.

Tác phẩm xứng đáng là một trong Tứ Đại Danh Tác của văn học Trung Hoa, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả. Nhưng ít ai biết, Tam Quốc Diễn Nghĩa không chỉ là công sức của riêng La Quán Trung. Trước đó, những câu chuyện về Tam Quốc đã len lỏi trong dân gian, được các nghệ nhân và nhà văn kể lại, biến tấu qua nhiều hình thức.

Đến đầu triều Nguyên, những mẩu chuyện ấy được tập hợp thành cốt truyện hoàn chỉnh với tên gọi Tam quốc chí bình thoại. La Quán Trung đã dựa trên nền tảng vững chắc này, kết hợp với những ghi chép lịch sử uy tín như Tam quốc chí của Trần Thọ và Tam quốc chí chú của Bùi Tùng Chi, cùng với kinh nghiệm sống của bản thân, để tạo nên một tác phẩm tráng lệ, giàu tính nhân văn.

Tuy nhiên, hành trình hoàn thiện Tam Quốc Diễn Nghĩa vẫn chưa dừng lại. Đến đầu triều Thanh, hai cha con Mao Luân và Mao Tôn Cương đã tiến hành chỉnh sửa, tu biên lại tác phẩm. Họ tinh giản nội dung, sắp xếp lại các hồi, sửa chữa câu văn, loại bỏ những chi tiết thừa, đồng thời thêm vào những lời bàn, góp phần làm cho tác phẩm trở nên hoàn thiện và dễ tiếp cận hơn. Từ đó, bản in của Mao Tôn Cương dần thay thế bản gốc của La Quán Trung và trở nên phổ biến.

Năm 1958, bản in của Mao Tôn Cương được Nhà xuất bản Văn học Nhân dân Bắc Kinh chỉnh lý lại một lần nữa, đối chiếu kỹ lưỡng với bản gốc của La Quán Trung để khôi phục những chi tiết bị lược bỏ hoặc sửa sai. Đây là bản in hiện được sử dụng rộng rãi đến ngày nay.

Tại Việt Nam, Tam Quốc Diễn Nghĩa đã được dịch và đón nhận nồng nhiệt ngay từ đầu thế kỷ XX, đặc biệt với bản dịch của Phan Kế Bính và Bùi Kỷ, dựa trên ấn bản năm 1959. Tác phẩm đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa đọc của người Việt.

Thông tin tác giả: La Quán Trung (khoảng 1330 – khoảng 1400) là một tiểu thuyết gia nổi tiếng của Trung Quốc giai đoạn cuối triều Nguyên, đầu triều Minh. Ông được biết đến nhiều nhất qua tác phẩm Tam Quốc Diễn Nghĩa – một trong Tứ Đại Danh Tác. Ông cũng được cho là người chỉnh biên hoặc viết phần sau của tác phẩm Thủy Hử.

Thông tin dịch giả: Phan Kế Bính (1875 – 1921) là một nhà văn, dịch giả nổi tiếng của Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ông đỗ Cử nhân nhưng không theo nghiệp quan trường, mà dành trọn cuộc đời cho việc dịch thuật và biên khảo. Bên cạnh Tam Quốc Diễn Nghĩa, ông còn có nhiều tác phẩm tiêu biểu khác như Việt Nam phong tục.